Islamskie obyczaje

Kiedy w rodzinie muzułmańskiej przychodzi na świat dziecko, pierwszymi słowami, jakie słyszy, jest wezwanie do modlitwy. Tydzień później odbywa się uroczystość golenia głowy noworodka połączona ze złożeniem ofiary ze zwierzęcia. Najważniejszym wydarzeniem w dzieciństwie chłopca jest obrzezanie, które na ogół następuje między 7 a 12 rokiem życia.

Uroczystości weselne, barwne i pełne radości, zazwyczaj odbywają się latem. Obyczaj nakazuje, by wszyscy mężczyźni przejechali po ulicach samochodami w długim konwoju, czyniąc jak najwięcej hałasu. Przysięgę małżeńską składa się przed samym weselem, które zwykle organizuje się w domu jednego z nowożeńców. Przyjęcie trwa do wczesnych godzin rannych, często do wschodu słońca.

Obrzędy pogrzebowe są bardzo proste: w meczecie odprawiane jest nabożeństwo, po czym zmarłego grzebie się tak, by stopami zwrócony był w stronę Mekki.

Określony rytuał obowiązuje też podczas modlitwy. Najpierw należy obmyć w bieżącej wodzie dłonie, ręce, stopy, głowę i kark – w każdym meczecie znajduje się wydzielone w tym celu miejsce. Jeśli muzułmanin modli się poza meczetem, gdzie nie ma wody, może oczyścić ręce czystym piaskiem. Jeśli brakuje nawet piasku, wystarczy wykonać tylko ruchy naśladujące mycie.

Modlący zwracają się następnie twarzą ku Mekce (we wszystkich meczetach właściwy kierunek wskazuje nisza modlitewna, mihrab) i klęcząc w rzędach dotykają głowami ziemi według dokładnie określonych zasad – obrazek znany doskonale z telewizji i zdjęć w prasie. Modlących się można zobaczyć nie tylko w meczecie, ale i na poboczu drogi lub na ulicy w mieście.

Na codzień wyznawców islamu obowiązuje zakaz picia alkoholu i spożywania wieprzowiny (uważanej za nieczystą), nie wolno im też uprawiać hazardu, oszukiwać, zajmować się lichwą i rzucać pomówień.

Święta islamskie

Najważniejsze święta w krajach islamskich związane są z kalendarzem księżycowym hidżra. Słowo „hidżra” oznacza ucieczkę Proroka Mahometa z Mekki do Medyny w 622 roku n.e., który dla muzułmanów jest rokiem 1. Kalendarz ten jest o około 11 dni krótszy od stosowanego w Europie kalendarza gregoriańskiego, co oznacza, iż dla Europejczyka poszczególne święta każdego roku przypadają w inny dzień.

Ras as Sana – Nowy Rok w kalendarzu hidżra, pierwszy dzień miesiąca moharram.

Aszura – Dzień powszechnej żałoby obchodzony przez szyitów 10 dnia miesiąca moharram na pamiątkę zabójstwa Husajna ibnAlego, wnuka Proroka Mahometa i pretendenta do tytułu kalifa. Zabójstwo to doprowadziło do schizmy wśród wyznawców islamu i powstania odłamu sunnickiego i szyickiego.

Mawlid an Nabi – Pomniejsze święto w dniu urodzin Proroka Mahometa (12 rabi’ al awal), przez długi czas w ogóle nie obchodzone w świecie islamskim. W krajach Maghrebu nazywa się je – Mulud.

Ramadan i Eid al-Fitr  – Ramadan to miesiąc, w którym Bóg po raz pierwszy objawił Mahometowi swą wolę. Na pamiątkę tego wydarzenia wierni odbywają post, odnawiając w ten sposób swój związek z Bogiem. Poszczą wszyscy, choć w różnym stopniu. Od świtu do zmierzchu muzułmanin powinien wówczas powstrzymywać się od jedzenia, picia, palenia i stosunków seksualnych. Jest to dość trudne, dlatego przestrzegania wszystkich zakazów oczekuje się tylko od osób dobrego zdrowia.

Z postu zwolnieni są pracujący fizycznie oraz podróżni. W pewnym sensie każdy wieczór w czasie ramadanu jest świętem. Iftar lub ftur, czyli koniec całodziennego postu to czas wzmożonej aktywności: członkowie danej społeczności zbierają się, by wspólnie nie tylko jeść i pić, ale i modlić się.

W ramadanie nie muszą uczestniczyć niemuzułmanie, choć niektórzy pobożni wyznawcy islamu są odmiennego zdania. W ciągu dnia trudniej wówczas znaleźć czynną restaurację czy kawiarnię, nie wypada też ostentacyjnie okazywać, że się nie pości – dla głodnego palacza nie ma nic gorszego jak widok jedzącego i zaciągającego się radośnie dymem obcokrajowca.

Koniec ramadanu, a ściślej pierwsze dni następującego po nim miesiąca szawwal to eid al-fitr, święto przerwania postu (zwane też eid as sagheer – małe święto; czyt. eid as-saghir). Zwykle trwa ono 4-5 dni, podczas których praktycznie wszystkie instytucje są nieczynne.

Nie jest to dobry okres na podróżowanie, choć jeśli zostanie się zaproszonym do wspólnego świętowania z jakąś arabską rodziną, można poznać wiele interesujących obyczajów. To święto rodzinne, przypominające chrześcijańskie Boże Narodzenie.

Hadżdż i Eid al-Adha

Piątym filarem islamu, świętym obowiązkiem każdego, kogo na to stać, jest pielgrzymka do Mekki – hadżdż. Można się na nią wybrać o każdej porze roku, ale przynajmniej raz należy to uczynić w miesiącu zuul hidżdża – dwunastym w kalendarzu muzułmańskim. W tym czasie do tego najświętszego miasta islamu zjeżdżają się z całego świata setki tysięcy wiernych.

Najważniejszym wydarzeniem podczas pielgrzymki jest wizyta w świątyni Kaaba z Czarnym Kamieniem przyniesionym według legendy Abrahamowi (Ibrahimowi) przez archanioła Gabriela. Na plac świątynny (haram) wstęp mają wyłącznie muzułmanie, którzy ubrani jedynie w białą szatę siedem razy obchodzą budynek i całują kamień, dając w ten sposób świadectwo swej pobożności.

Kulminacja następuje w czasie rytualnego uboju jagnięcia (na pamiątkę ofiary Abrahama). W ten sposób kończy się hadżdż, a zaczyna eid al-adha, czyli święto ofiarowania (zwane też wielkim świętem, eid al-kabeer; czyt. eid al-ka-bir). Akt ofiarowania powtarzany jest wówczas w całym świecie islamskim, a ulice miast i wsi spływają krwią zarżniętych owiec. Święto to trwa od dziesiątego do trzynastego dnia miesiąca zuul-hidżdża.